De oorsprong van het spreekwoord
Het Nederlandse spreekwoord "hij ging met de kippen op stok" is een uitdrukking die we regelmatig horen, vooral van oudere generaties. Het roept vaak nostalgische beelden op van het platteland en vroeg naar bed gaan. Maar wat betekent het nu echt en waar komt het vandaan? In dit artikel gaan we dieper in op de herkomst en de betekenis van dit spreekwoord.
Wat betekent 'met de kippen op stok gaan'?
Het spreekwoord "hij ging met de kippen op stok" betekent simpelweg dat iemand vroeg naar bed gaat. In vroeger tijden hielden veel gezinnen kippen voor eieren en vlees. Kippen kruipen bij zonsondergang op stok: ze zoeken dan een hoge plek op om te slapen, meestal in hun hok of een boomtak. Deze gewoonte om met zonsondergang te slapen werd dus symbolisch gekoppeld aan mensen die ook op dat tijdstip naar bed gingen.
Vroeg slapen was heel normaal
Voor de komst van elektriciteit was het heel normaal dat mensen hun dagelijkse ritme aanpasten aan het natuurlijke daglicht. Zodra het donker werd, waren er weinig bezigheden meer, behalve misschien lezen bij kaarslicht. Lange zomeravonden waren iets bijzonders, maar in de winter werd er vaak al rond acht of negen uur geslapen. Iemand die "met de kippen op stok ging" leefde dus volgens een natuurlijk dagritme.
Hoe gebruiken we het spreekwoord vandaag?
Tegenwoordig hoor je de uitdrukking nog steeds, maar dan meestal in een informele of humoristische context. Als iemand zegt: "Ik ga vanavond met de kippen op stok," bedoelt diegene dat hij of zij vroeg naar bed gaat. Dit kan zijn vanwege vermoeidheid, een drukke dag of simpelweg omdat ze zin hebben in een lange nachtrust. Ook ouders gebruiken de uitdrukking vaak als ze kinderen op een humoristische manier naar bed willen sturen.
Waarom blijft dit soort taal bewaard?
Spreekwoorden als "hij ging met de kippen op stok" blijven populair door hun beeldende karakter en de cultuurhistorische waarde. Het zijn vaak korte, krachtige zinnen met een duidelijke boodschap. Bovendien verbinden ze ons met het verleden; ze herinneren ons eraan hoe onze voorouders leefden en spraken. Dat maakt dat dit soort uitdrukkingen ook in de moderne tijd nog steeds worden gebruikt, ondanks de grote veranderingen in levensstijl.
Andere bekende spreekwoorden met dieren
Naast "met de kippen op stok gaan" zijn er talloze andere spreekwoorden met dieren in de hoofdrol. Denk bijvoorbeeld aan "de koe bij de horens vatten", wat betekent dat je een probleem direct aanpakt. Of "als twee honden vechten om een been, loopt de derde ermee heen," wat aangeeft dat de winnaar niet altijd degene is die het hardst vecht. Deze uitdrukkingen blijven aantrekkelijk, mede doordat ze duidelijke en kleurrijke beelden oproepen.
Tot slot
Het spreekwoord "hij ging met de kippen op stok" is een prachtig voorbeeld van hoe taal en cultuur samenkomen. Het verwijst naar een vroeger levenstempo en laat zien hoe dierengedrag werd gebruikt als metafoor voor menselijk gedrag. Ondanks de technische vooruitgang en veranderende levensstijlen, blijven dit soort oude wijsheden en gezegden deel uitmaken van onze taal. Het is interessant om ze niet alleen te gebruiken, maar ook te begrijpen waar ze vandaan komen.
