Waarom bomen hun bladeren laten vallen
Ieder jaar zie je het dezelfde kant op gaan: de dagen worden korter, het wordt kouder en de bomen kleuren geel, oranje en rood. Even later liggen de bladeren op de grond. Maar waarom gebeurt dit eigenlijk? Laten bomen zomaar hun bladeren los, of zit hier een slim systeem achter?
Bomen zijn levende wezens die moeten zien te overleven in veranderende seizoenen. In landen zoals Nederland betekent dit dat ze te maken krijgen met koude winters, weinig zonlicht en soms weinig water in de grond. Door hun bladeren te laten vallen, beschermen bomen zichzelf tegen deze moeilijke periode.
De rol van licht en temperatuur
De belangrijkste seintjes voor een boom zijn minder daglicht en lagere temperaturen. In de zomer zijn de dagen lang en krijgt een boom veel zonlicht. Daarmee kan hij via zijn bladeren energie maken. In de herfst worden de dagen korter en is er minder zon. De boom merkt dat het ‘winterslaap-seizoen’ eraan komt.
Chlorofyl breekt langzaam af
Bladeren zijn groen door een stof die chlorofyl heet. Deze stof vangt zonlicht op en helpt bij het maken van energie voor de boom. In de herfst stopt de boom langzaam met het aanmaken van chlorofyl. Het bestaande chlorofyl wordt afgebroken en teruggehaald naar de takken en stam, zodat de boom deze voedingsstoffen kan bewaren voor later.
Als het groen verdwijnt, komen andere kleuren tevoorschijn. Gele en oranje kleurstoffen, die al in het blad zaten, worden ineens zichtbaar. Daarom zien we in de herfst zoveel verschillende warme kleuren in de natuur.
Hoe laat een boom een blad los?
Een blad valt niet zomaar willekeurig van de boom af. Aan de basis van ieder blad zit een soort breeklijn, een speciaal laagje cellen. Dat heet de scheidingslaag. In de herfst worden hier stoffen aangemaakt die de verbinding tussen blad en tak langzaam verzwakken.
Bescherming tegen uitdroging en schade
Als de scheidingslaag klaar is, kan het blad bij een beetje wind loslaten en naar beneden dwarrelen. Op de plek waar het blad vastzat, vormt de boom een soort beschermlaagje. Dit werkt als een natuurlijke pleister, zodat er geen water weglekt en er geen ziekmakende schimmels of bacteriën naar binnen kunnen.
Door het blad kwijt te raken, hoeft de boom in de winter ook geen water meer naar al die bladeren te sturen. Dat is belangrijk, want als de grond bevroren is, kan de boom veel minder makkelijk water opnemen.
Wat gebeurt er met de bladeren op de grond?
De bladeren die op de grond liggen, hebben ook nog een functie. Ze worden langzaam afgebroken door schimmels, insecten en bacteriën. Daarbij komen voedingsstoffen vrij die weer in de bodem terechtkomen. De boom en andere planten kunnen deze later opnieuw gebruiken.
Zo vormt de jaarlijkse bladval een soort kringloop: de boom bewaart energie in zijn stam en wortels, laat de bladeren vallen, en de natuur zorgt ervoor dat de voedingsstoffen weer terugkeren in de grond. Het lijkt misschien rommel op het trottoir, maar voor de natuur is het een slim en noodzakelijk systeem om elk jaar opnieuw te kunnen uitlopen in de lente.
