De herkomst van het spreekwoord
Iedereen kent het wel: het spreekwoord “als twee honden vechten om een been, loopt de derde ermee heen.” Dit Nederlandse gezegde wordt al eeuwenlang gebruikt en vindt zijn oorsprong in oude volksverhalen en spreekwoorden die vaak via mondelinge overlevering zijn doorgegeven. Het werd voor het eerst opgetekend in de 17e eeuw in oude spreekwoordenverzamelingen. De symboliek is eenvoudig te begrijpen: twee partijen strijden om iets waardevols, maar door hun strijd grijpt een derde de gelegenheid aan en gaat ermee vandoor.
Wat betekent het spreekwoord precies?
Het spreekwoord betekent dat terwijl twee mensen of groepen ruzie maken of strijden om iets, een derde persoon profiteert door het voorwerp van de strijd te bemachtigen. Het gezegde komt vaak voor in situaties waarin concurrentie of rivaliteit tussen twee partijen leidt tot het verliezen van een kans, omdat ze vergeten om op anderen te letten. De derde persoon blijft buiten het conflict maar slaat zijn slag op het moment dat de anderen het niet verwachten.
Een voorbeeld uit het dagelijks leven
Stel je voor: twee bedrijven zijn verwikkeld in een harde prijsstrijd om een klant binnen te halen. Terwijl zij elkaar proberen te overtroeven met kortingen en acties, komt een derde bedrijf met een slimme marketingcampagne die meer vertrouwen wekt bij de klant. Die klant kiest uiteindelijk voor dat derde bedrijf. In dit geval zijn bedrijf A en B de vechtende honden, en bedrijf C is de derde die met het ‘been’ ervandoor gaat.
Toepassing van het spreekwoord in moderne context
Hoewel het spreekwoord al eeuwenoud is, wordt het tegenwoordig nog steeds regelmatig gebruikt. Of het nu gaat om zakelijke strategieën, sportwedstrijden of politieke debatten — overal waar rivaliteit is, ligt de mogelijkheid open dat een buitenstaander onverwacht succes behaalt. De wijsheid achter dit spreekwoord herinnert ons eraan om niet alleen gefocust te zijn op directe tegenstanders, maar ook om het bredere speelveld in de gaten te houden.
Waarom dit gezegde nog steeds relevant is
De kracht van spreekwoorden, zoals deze, zit hem in hun tijdloze toepassing. Ze geven op eenvoudige en beeldende wijze inzicht in menselijk gedrag. Dit specifieke spreekwoord leert ons om strategisch te denken en niet te verstrikt te raken in conflicten waardoor we kansen laten liggen.
Verwant gezegde en gebruik in de taal
Een vergelijkbaar gezegde in het Engels is: “While two dogs are fighting for a bone, a third runs away with it.” Dat deze uitspraak ook in andere talen voorkomt, toont aan dat het een universeel menselijk inzicht betreft. In communicatie, media en onderwijs zie je dat spreekwoorden worden gebruikt om abstracte situaties snel en krachtig te typeren. Ze blijven relevant omdat ze herkenbare patronen beschrijven in het gedrag van mensen en organisaties.
