Waarom dromen soms levensecht lijken
Bijna iedereen kent het gevoel: je wordt wakker uit een droom en moet even nadenken of het nu echt gebeurd is of niet. Dromen kunnen zó echt aanvoelen dat je hart sneller klopt, je blij of boos wakker wordt en je de rest van de dag met het beeld in je hoofd rondloopt. Hoe kan het dat iets wat alleen in je hoofd gebeurt, zo overtuigend kan lijken?
Een belangrijk deel van de verklaring ligt in de slaapfase waarin de meeste dromen ontstaan: de remslaap. In deze fase is je brein bijna net zo actief als wanneer je wakker bent. Daardoor worden beelden, geluiden en emoties in je hoofd op een vergelijkbare manier verwerkt als overdag.
Wat er in je brein gebeurt tijdens de remslaap
Remslaap staat voor rapid eye movement, oftewel snelle oogbewegingen. Terwijl je lichaam bijna volledig ontspannen is, is je brein druk bezig. Hersengebieden die betrokken zijn bij zien, voelen en herinneren zijn actief. Tegelijkertijd zijn gebieden die logisch redeneren en plannen een stuk minder actief.
Actieve zintuigen zonder echte prikkels
Je ogen zijn wel gesloten, maar de visuele delen van je brein draaien op volle toeren. Het gevolg is dat er levendige beelden ontstaan, ook al komt er geen echte informatie van buitenaf binnen. Je brein vult de ontbrekende informatie zelf in met herinneringen, fantasie en stukjes van ervaringen die je eerder hebt opgedaan.
Omdat deze hersengebieden ook actief zijn als je wakker bent, voelt het voor je brein bijna hetzelfde. Het maakt niet goed onderscheid tussen een waarneming in de echte wereld en een waarneming die intern wordt opgebouwd. Voor jouw gevoel is dat verschil dus ook minder duidelijk.
Emoties krijgen extra volume
Tijdens de remslaap is het deel van je brein dat emoties verwerkt, zoals angst of blijdschap, vaak erg actief. Daardoor kun je intense gevoelens ervaren in een droom. Een achtervolging voelt dan echt gevaarlijk en een fijne droom kan je een warm en veilig gevoel geven.
Omdat remmen en relativeren in deze fase minder sterk zijn, wordt er niet meteen een rem op gezet. De emotie mag even groot zijn. Dat maakt een droom geloofwaardig, zelfs als het verhaal eigenlijk helemaal niet logisch is.
Waarom je soms zeker weet dat je droomde
Niet alle dromen voelen even echt. Soms weet je tijdens de droom al dat je droomt, bijvoorbeeld als je gaat vliegen of ineens op school zit terwijl je allang volwassen bent. In dat geval mengt een stukje kritisch denken zich toch in het droomproces. Ook kunnen herinneringen aan eerdere dromen je helpen om het verschil te zien.
Toch blijft het fascinerend dat je brein zonder echte prikkels een complete wereld kan bouwen die jou even helemaal kan overtuigen. Dromen laten zien hoe krachtig je verbeelding is en hoe nauw werkelijkheid en beleving in je hoofd met elkaar verbonden zijn.
