Wat je precies ruikt als het net geregend heeft
Veel mensen kennen het gevoel: na een droge periode begint het eindelijk te regenen en meteen ruikt de lucht anders. Frisser, voller, soms zelfs een beetje zoet of aards. Die typische geur heeft zelfs een naam: petrichor. Dat is het woord dat wetenschappers gebruiken voor de geur die vrijkomt wanneer regen op droge grond valt.
Die geur is geen parfum van de natuur, maar een mix van allerlei stoffen die vrijkomen door de regen. Een deel komt uit de bodem zelf, een deel uit planten en een klein maar belangrijk deel uit bacteriën in de grond.
De rol van bacteriën in de grond
Geosmine: het aards ruikende stofje
In de bodem leven miljoenen bacteriën, waaronder de groep actinobacteriën. Sommige daarvan maken een stofje aan dat geosmine heet. Dit stofje heeft een heel herkenbare, aardse geur. Wanneer de grond uitdroogt, blijft geosmine in minuscule druppeltjes of deeltjes achter in de bodem.
Zodra de eerste regen valt, zorgen de waterdruppels ervoor dat deze minuscule deeltjes loskomen en in de lucht terechtkomen. De wind en de luchtstroom nemen ze mee, en jij ruikt ze wanneer je buiten loopt of een raam openzet.
Waarom we zo gevoelig zijn voor deze geur
Onderzoekers denken dat mensen extreem gevoelig zijn voor de geur van geosmine omdat het in de natuur een signaal kon zijn voor water in de buurt. In een droge omgeving was regen of vocht van levensbelang. Een neus die heel goed is in het opmerken van deze geur, kon dus een voordeel zijn.
Wat planten doen als het gaat regenen
Oliën van planten en bomen
Niet alleen bacteriën spelen een rol. Planten en bomen maken oliën aan die zich langzaam ophopen in de bodem en in kleine barstjes van stenen en rotsen. Tijdens droge periodes blijven deze oliën rustig liggen. Als er dan eindelijk regen valt, spoelen de eerste druppels die oliën los en verspreiden ze zich in de lucht.
Die mengeling van geosmine uit de bodem en oliën van planten vormt samen een groot deel van de geur die wij herkennen als de typische regenlucht na droogte. Afhankelijk van waar je bent, kan die geur anders zijn. In een bos ruikt het anders dan in een stad of op het platteland.
Waarom regen in de stad anders ruikt
Asfalt, stenen en verkeer
In steden komt er nog een extra laagje bovenop. Wegen, stoepen en gebouwen nemen tijdens droge, warme dagen allerlei stoffen op, zoals uitlaatgassen, stof en kleine restjes van rubber of olie. Als het dan opeens hard gaat regenen, spoelen deze stoffen los en verdampen sommige hiervan.
Daardoor kan de regenlucht in de stad wat scherper of zelfs een beetje chemisch aandoen, terwijl dezelfde bui op het platteland vooral fris en aards kan ruiken. Toch zit achter beide geuren hetzelfde basisprincipe: water dat stoffen losmaakt en de lucht in helpt.
De geur van een naderende regenbui
Ozon in de lucht
Soms ruik je regen al voordat de eerste druppel valt. Dat komt onder andere door ozon, een gas dat hoog in de atmosfeer voorkomt. Bij onweersbuien of sterke luchtstromingen kan een beetje ozon naar lagere luchtlagen zakken. Dat heeft een scherpe, frisse geur die sommige mensen herkennen van een elektrisch apparaat of kopieermachine.
Die lichte ozongeur, gecombineerd met vochtige lucht en stoffen uit planten, maakt dat je soms kunt zeggen: het gaat zo regenen, ik ruik het. Je neus pikt subtiele veranderingen in de lucht op, lang voordat je daadwerkelijk nat wordt.
