Wat is een deja vu precies
Bijna iedereen heeft het wel eens: je loopt een kamer binnen en je bent er heilig van overtuigd dat je dit moment al eerder hebt meegemaakt. Toch weet je zeker dat dat niet kan. Dat vreemde, herkenbare gevoel noemen we een deja vu. De term komt uit het Frans en betekent letterlijk al gezien.
Een deja vu is geen visioen en ook geen herinnering aan een vorig leven. Het is een kort moment waarop je hersenen een huidige situatie ervaren alsof die al eerder is gebeurd. Meestal duurt het gevoel maar een paar seconden en verdwijnt het weer vanzelf.
Wat gebeurt er in je hersenen bij een deja vu
De rol van je geheugen
Je brein slaat herinneringen op in verschillende gebieden. Een belangrijk onderdeel daarbij is de hippocampus, diep in je hersenen. Die helpt je om nieuwe ervaringen op te slaan en oude herinneringen terug te halen. Normaal gesproken weet je duidelijk het verschil tussen iets wat je nu meemaakt en iets wat je je herinnert.
Bij een deja vu lijkt er een klein foutje in dat systeem te ontstaan. Wetenschappers denken dat je brein een nieuwe situatie per ongeluk als bekend labelt, terwijl er eigenlijk geen echte herinnering is. Het gevolg is dat je een sterk gevoel van herkenning ervaart, zonder dat je precies weet waarvan.
Een vertrouwd patroon herkennen
Een andere mogelijke verklaring is dat je hersenen constant patronen vergelijken. Stel: je zit in een nieuw café, maar de geur, het licht en de manier waarop de stoelen staan lijken een beetje op een andere plek waar je ooit bent geweest. Je brein pikt dat patroon razendsnel op en koppelt het aan een vaag gevoel van bekendheid. Dat kan genoeg zijn om een deja vu te triggeren, ook al herken je de oorspronkelijke situatie niet bewust.
Is een deja vu gevaarlijk
Voor de meeste mensen is een deja vu helemaal niet gevaarlijk. Het is eerder een bijzonder bijverschijnsel van hoe ons geheugen en onze waarneming werken. Zeker als je het maar af en toe hebt, is er meestal niks aan de hand. Veel mensen hebben een paar keer per jaar zo'n ervaring, vooral als ze moe zijn of veel aan hun hoofd hebben.
In sommige gevallen kan een heel sterke en vaak terugkerende deja vu wel een signaal zijn dat er iets anders speelt, bijvoorbeeld bij bepaalde vormen van epilepsie. Dan gaan deja vu momenten vaak samen met andere klachten, zoals black-outs, spierschokken of verwardheid. Heb je heel vaak deja vu en maak je je zorgen, dan is het verstandig om dit met je huisarts te bespreken.
Kun je een deja vu voorkomen
Omdat een deja vu meestal spontaan ontstaat, kun je het niet echt voorkomen. Wel lijkt het erop dat slaap, stress en concentratie een rol spelen. Bij vermoeidheid of veel prikkels kan je brein net iets minder scherp signalen verwerken, waardoor het geheugen eerder een fout maakt.
Goed slapen, pauzes nemen en niet constant multitasken helpt je hersenen om informatie rustiger te verwerken. Dat is niet alleen prettig voor je geheugen, maar ook voor je concentratie en je stemming. Of je daardoor echt minder deja vu momenten krijgt, is niet bewezen, maar je brein vaart er in elk geval wel bij.
Waarom vinden we een deja vu zo bijzonder
Een deja vu raakt aan een basisgevoel dat veel mensen hebben: het idee dat er misschien meer is dan we met logica kunnen verklaren. Omdat het moment zo sterk en vreemd tegelijk voelt, zoeken we er snel een diepere betekenis achter. Toch laten onderzoeken zien dat het vooral een fascinerend trucje van ons eigen brein is. Het maakt duidelijk hoe krachtig, maar ook hoe kwetsbaar ons geheugen kan zijn.
