Waarom je sommige dingen makkelijk onthoudt
Iedereen kent het moment: je komt iemand tegen, weet nog precies hoe hij heet, maar zijn gezicht voelt ineens vreemd. Of juist andersom: het gezicht is glashelder in je geheugen, maar de naam ben je totaal kwijt. Toch lijkt het alsof je hersenen een duidelijke voorkeur hebben voor bepaalde soorten informatie.
Onze hersenen zijn gemaakt om patronen te herkennen. Geluiden, vormen, geuren en woorden worden allemaal op verschillende plekken verwerkt. Sommige dingen vinden ze belangrijker dan andere, bijvoorbeeld taal en emoties. Daarom onthoud je een grappige opmerking vaak beter dan het shirt dat iemand droeg.
Hoe je hersenen gezichten verwerken
Gezichten zijn bijzonder voor het brein. Er is zelfs een apart gebied dat vooral bezig is met gezichten herkennen. Dat ligt in de slaapkwab en kijkt vooral naar verhoudingen: hoe ver staan de ogen uit elkaar, hoe breed is de neus, hoe loopt de kaaklijn. Dit gebeurt razendsnel en grotendeels automatisch.
Toch gaat het mis als je weinig herhaling hebt. Iemand die je maar één keer kort ziet, verdwijnt snel naar de achtergrond in je geheugen. Je brein bewaart vooral gezichten die vaak langskomen of een sterke emotie oproepen, zoals die van familie, collega’s of iemand met wie je een bijzondere ervaring had.
Waarom gezichten soms allemaal op elkaar lijken
Wanneer je veel nieuwe mensen in korte tijd ziet, bijvoorbeeld op een feestje of training, gaat je brein filteren. De details van gezichten worden minder scherp opgeslagen. Daardoor lijken mensen achteraf meer op elkaar dan op het moment zelf. Het geheugen krijgt als het ware een samenvatting in plaats van een scherpe foto.
Hoe zit het dan met namen
Namen zijn voor het brein lastiger dan gezichten. Een naam heeft vaak weinig logische betekenis. Het is een willekeurig woord dat je moet koppelen aan een persoon. Zonder verband of verhaal vergeet je zo’n woord snel weer.
Toch kunnen hersenen namen in bepaalde situaties juist beter bewaren. Dat gebeurt vooral als je de naam actief gebruikt of koppelt aan iets bekends. Zeg je de naam meteen een paar keer hardop, dan maak je een sterkere verbinding in je geheugen. Daarom onthoud je de naam van je favoriete leraar vaak beter dan die van een buurman die je zelden spreekt.
Waarom je soms wel de naam weet maar niet het gezicht
In het dagelijks leven kom je namen ook los van gezichten tegen. Denk aan e-mails, berichten, sociale media of namen in het nieuws. Dan sla je een naam op zonder dat er een duidelijk beeld bij zit. Op het moment dat je de persoon onverwacht tegenkomt, herkent je brein de naam sneller dan het gezicht, omdat die naam al vaker voorbijgekomen is.
Wat je zelf kunt doen om beter te onthouden
Je geheugen is geen vaste eigenschap, je kunt het trainen. Door bewust te kijken naar kenmerkende details van iemands gezicht, maak je een duidelijker plaatje in je hoofd. Combineer dat met de naam en een klein verhaaltje, bijvoorbeeld “Anne met de bril die over Spanje vertelde”. Hoe meer verbindingen, hoe groter de kans dat je zowel naam als gezicht terugvindt wanneer je ze nodig hebt.
Zo leer je je eigen hersenen beter begrijpen en kun je er in het dagelijks leven handig gebruik van maken.
