De betekenis van het spreekwoord
Het Nederlandse spreekwoord ‘de kat uit de boom kijken’ wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand een afwachtende houding aanneemt voordat hij of zij in actie komt. Het duidt op voorzichtigheid en het nemen van de tijd om een situatie goed te observeren voordat er een beslissing wordt genomen.
De oorsprong van het spreekwoord
De oorsprong van dit spreekwoord ligt in het gedrag van katten. Katten zijn van nature nieuwsgierige, maar ook voorzichtige dieren. Als ze zich in een onbekende of potentieel gevaarlijke situatie bevinden, zullen ze eerst rustig toekijken voordat ze in actie komen. Dit gedrag is overgenomen als metafoor voor mensen die liever eerst de situatie analyseren, in plaats van meteen te handelen.
Wanneer gebruik je ‘de kat uit de boom kijken’?
Deze uitdrukking gebruik je meestal wanneer iemand zich terughoudend opstelt. Bijvoorbeeld bij het toetreden tot een nieuwe groep mensen, een nieuwe werkomgeving of een belangrijke beslissing in het leven. Je zou kunnen zeggen: ‘Bij de eerste vergadering zei hij nog niets, hij keek eerst de kat uit de boom.’
Voorbeelden uit het dagelijks leven
Een voorbeeld is een pas aangenomen werknemer die tijdens de eerste werkweek vooral observeert in plaats van actief te participeren in vergaderingen. Ook bij het starten met beleggen kan iemand ervoor kiezen om eerst te kijken hoe de markt zich ontwikkelt, voordat daadwerkelijk geïnvesteerd wordt. In beide gevallen past het spreekwoord goed.
Vergelijkbare uitdrukkingen
Er zijn enkele uitdrukkingen die een gelijkaardige betekenis hebben. Bijvoorbeeld: ‘afwachten wat er gebeurt’ of ‘zich op de vlakte houden’. Echter, ‘de kat uit de boom kijken’ is beeldender en dus krachtiger in de communicatie. Het benadrukt de passieve observatie voorafgaand aan actie, iets wat in veel situaties herkenbaar is.
Waarom is dit spreekwoord nog steeds actueel?
In een tijd waarin snel beslissen vaak centraal staat, laat dit spreekwoord zien dat even pas op de plaats maken ook waardevol kan zijn. Niet iedereen voelt zich meteen comfortabel in een nieuwe situatie en sommigen willen eerst gevoel krijgen bij de mensen en omstandigheden. ‘De kat uit de boom kijken’ is dus een tekstuele erkenning van een veelvoorkomend sociaal fenomeen.
