De simpele maar cruciale reden
Het is een van die alledaagse vragen waar we zelden bij stilstaan, maar het antwoord is verrassend logisch en direct gekoppeld aan veiligheid. De hoofdreden waarom putdeksels vrijwel altijd rond zijn, is om te voorkomen dat ze in het gat vallen dat ze moeten afdekken. Een rond deksel heeft in elke oriëntatie dezelfde diameter. Dit betekent dat het deksel, ongeacht hoe je het draait, nooit door de ronde opening kan glijden die het beschermt, mits het juist is ontworpen.
Stel je daarentegen een vierkant putdeksel voor dat een vierkante opening afdekt. Als je zo'n vierkant deksel diagonaal houdt, is de afstand van hoek tot hoek groter dan de lengte van de zijkant van het deksel. De diagonale lengte van het vierkante deksel is dus langer dan de breedte van de opening. Dit creëert een gevaarlijke situatie: als het deksel per ongeluk kantelt of scheef wordt gezet, kan het diagonaal naar beneden vallen. Gezien het gewicht en de diepte van de putten, zou dit ernstige verwondingen veroorzaken bij werknemers die ze hanteren of voorbijgangers als de put open blijft.
Efficiëntie in plaatsing en transport
Naast de veiligheidsfactor, bieden ronde putdeksels ook praktische voordelen op het gebied van logistiek en installatie, wat bijdraagt aan de efficiëntie van gemeentelijke diensten en onderhoud.
Eenvoudig verplaatsen
Putdeksels zijn extreem zwaar, vaak meer dan 100 kilogram. Een rond deksel kan, dankzij zijn vorm, makkelijk worden gerold naar de plek waar het nodig is. Dit vermindert de noodzaak voor gespecialiseerde hijsapparatuur voor korte afstanden, wat tijd en moeite bespaart. Een vierkant deksel kan niet gerold worden en moet dus getild en gedragen worden, wat een veel grotere fysieke inspanning vereist en het risico op letsel verhoogt.
Minder materiaal, meer sterkte
Wanneer we kijken naar de structurele integriteit, is een cirkel de meest optimale geometrie om de druk gelijkmatig te verdelen. Rioolputten en mangaten bevinden zich in de weg en moeten bestand zijn tegen de zware en constante belasting van verkeer. Een ronde vorm heeft geen zwakke punten, zoals de hoeken van een vierkant. Krachten die op een ronde deksel worden uitgeoefend, worden gelijkmatig over de rand verspreid. Dit betekent dat er minder materiaal nodig is om dezelfde sterkte en draagvermogen te bereiken in vergelijking met een vierkant of rechthoekig ontwerp.
De uitzonderingen op de regel
Hoewel de overgrote meerderheid van de deksels die toegang geven tot openbare riolering en hoofdnutsvoorzieningen rond is, zijn er wel degelijk vierkante of rechthoekige toegangsdeksels te vinden. Deze worden vaak gebruikt voor ondergrondse kabelgoten, kleppenkasten of kleinere nutsboxen (zoals voor telefoon- of internetkabels) die zich meestal op trottoirs bevinden, ver weg van zwaar verkeer. Bovendien zijn de openingen van deze kasten vaak niet diep genoeg om een ernstig valgevaar te vormen. In deze gevallen zijn de deksels vaak scharnierend of hebben ze een binnenste lipje dat voorkomt dat het deksel, ondanks de hoekige vorm, in de opening kan vallen.
