De boosdoener: Natriumlaurylsulfaat (SLS)
Vrijwel iedereen heeft het ervaren: nadat je je tanden grondig hebt gepoetst en je mond spoelt met water, smaakt dat water plotseling bitter, zuur of gewoonweg vies. Dit is geen mysterie, maar een direct gevolg van de chemische samenstelling van de meeste tandpasta's, met name de schuimmiddelen die erin zitten.
De belangrijkste chemische stof die verantwoordelijk is voor deze vreemde smaakverandering is natriumlaurylsulfaat, beter bekend als SLS. SLS is een zeer effectieve oppervlakte-actieve stof. In normale bewoordingen betekent dit dat het een schoonmaakmiddel is dat helpt vetten en vuil los te maken en zorgt voor het schuimende effect dat we associëren met een 'schone' poetsbeurt. Hoewel het uitstekend werk levert bij het reinigen, is het helaas ook de reden dat je smaak tijdelijk op zijn kop staat.
Hoe werkt SLS?
SLS heeft twee belangrijke functies in de mond die onze smaakervaring beïnvloeden. Ten eerste, en dit is het meest cruciaal, onderdrukt het de receptoren op je tong die verantwoordelijk zijn voor het registreren van zoete smaken. Dit effect is echter slechts tijdelijk. Ten tweede breekt het de lipiden af, oftewel de vetmoleculen in de mond die dienen als een beschermende barrière rond je smaakpapillen. Door deze barrière weg te halen, worden je smaakpapillen gevoeliger voor bittere en zure smaken.
De interactie met smaakpapillen
Je tong is een ingewikkeld orgaan, uitgerust met duizenden smaakpapillen die zijn gespecialiseerd in het herkennen van de vijf basissmaken: zoet, zuur, zout, bitter en umami. Wanneer je water drinkt – dat een neutrale smaak heeft – verwacht je geen sterke respons van deze papillen.
Zoete smaken verdwijnen
Wanneer je net je mond gespoeld hebt, heeft de SLS zijn werk gedaan. De zoet-receptoren zijn verdoofd. Als je dan water drinkt, dat van nature een lichte zoetheid kan hebben (of gewoon als neutraal wordt ervaren), registreren je hersenen die zoetheid niet meer. Omdat de zoet-receptoren niet werken, krijgen de bitter- en zuur-receptoren de overhand. Zelfs de kleinste sporen van zuur of bitterheid in je speeksel, of zelfs in het water zelf, worden nu extreem versterkt.
Het effect van het spoelen van de beschermende vetlaag maakt dat de bitter-receptoren veel gevoeliger reageren dan normaal. Dit leidt tot de onplezierige, metaalachtige of onaangenaam bittere smaak die veel mensen ervaren. Het is dus niet zozeer dat de tandpasta het water vies maakt, maar dat de tandpasta je mond zo bewerkt dat water tijdelijk vies smaakt.
Wat kan je doen?
Hoewel de smaak onaangenaam is, is het effect volledig onschadelijk en duurt het meestal slechts enkele minuten. Als je echter de vreemde smaak wilt vermijden, kan je proberen over te stappen op tandpasta's die geen SLS bevatten. Deze zijn vaak te herkennen aan de aanduiding 'SLS-vrij' of ‘natuurlijke’ tandpasta’s.
Een andere veelgebruikte methode is het spoelen met een mondwater zonder alcohol direct na het poetsen, in plaats van met puur water. Hoewel mondwater een eigen sterke smaak heeft, kan de combinatie soms minder onaangenaam zijn dan de combinatie van SLS en water. Door de werking van SLS te begrijpen, is deze alledaagse ergernis direct een stuk minder mysterieus en kan je bewuster kiezen welke producten je gebruikt tijdens je dagelijkse mondhygiëne.
