Wat is kippenvel precies?
Kippenvel, ook bekend als cutis anserina, is een reflex die bijna iedereen kent. Je krijgt het als je het koud hebt, naar ontroerende muziek luistert, of bij het zien van iets indrukwekkends. Maar wat gebeurt er precies met je lichaam wanneer die kleine bobbeltjes op je huid verschijnen en je haartjes rechtop gaan staan? Het is een fascinerend overblijfsel uit de evolutie, dat veel vertelt over hoe ons lichaam reageert op prikkels uit de omgeving.
De rol van onze haartjes en spiertjes
De term 'kippenvel' komt van de gelijkenis met de huid van een geplukte kip. De oorzaak ligt bij kleine spiertjes onder je huid, de zogenaamde arrector pili-spieren. Elk van deze spiertjes is verbonden met een haarzakje. Wanneer ze samentrekken, trekken ze de haartjes recht overeind, wat de bekende bultjes op je huid creëert. Deze samentrekking is onwillekeurig.
Waarom reageren we zo?
De primaire functie van kippenvel was het warmhouden van het lichaam. Bij onze harige voorouders zorgde rechtopstaand haar voor een isolerende luchtlaag, wat hielp om warmte vast te houden. Bovendien kon het hen groter en dreigender doen lijken tegenover roofdieren. Hoewel wij mensen veel minder lichaamsbeharing hebben, is de reflex nog steeds aanwezig.
Kippenvel door emoties en herinneringen
Naast kou ervaren we kippenvel ook vaak in reactie op sterke emoties. Denk aan kippenvel bij het horen van een prachtig muziekstuk, het zien van een inspirerende filmscène, of bij een oude herinnering. Dit type kippenvel, ook wel 'frisson' genoemd, is een interessante psychofysiologische respons. Het suggereert dat kippenvel meer is dan alleen een fysieke reactie op temperatuur; het is diep verbonden met onze emotionele en cognitieve processen.
De link met onze hersenen
De emotionele reactie die leidt tot kippenvel wordt gereguleerd door ons autonome zenuwstelsel, specifiek de sympathische tak, die verantwoordelijk is voor onze 'vecht-of-vlucht'-reactie. Wanneer we een sterke emotionele prikkel ontvangen, activeert dit zenuwstelsel de arrector pili-spieren. Dit is vergelijkbaar met de reactie op kou, waarbij het lichaam ook een stressreactie vertoont. Bepaalde gebieden in de hersenen, zoals de amygdala, spelen een rol bij het verwerken van deze prikkels.
Een nuttige reflex en overblijfsel
Hoewel kippenvel bij de moderne mens zijn oorspronkelijke functie grotendeels verloren heeft door de afname van lichaamsbeharing, blijft het een interessante en soms zelfs aangename ervaring. Het is een herinnering aan onze evolutionaire geschiedenis en een teken dat ons lichaam nog steeds op complexe manieren reageert op de wereld om ons heen. Het toont hoe diep verankerd bepaalde instincten zijn.
Een echo uit het verleden
De reflex van kippenvel is een prachtig voorbeeld van een 'vestigiale reactie'. Dit zijn kenmerken die we hebben geërfd van onze voorouders, maar die hun primaire functie grotendeels hebben verloren. Hoewel je tegenwoordig niet warm wordt gehouden door je rechtopstaande haartjes, vervult kippenvel nog steeds een rol in ons gevoelsleven. Het verbindt ons met intense momenten van kou, angst, verwondering of ontroering, en herinnert ons aan de complexiteit van ons eigen lichaam.
