Waarom knipperen we eigenlijk
Knipperen met je ogen lijkt zo vanzelfsprekend dat je er nauwelijks bij stilstaat. Toch is het een belangrijk proces waar je ogen elke dag duizenden keren aan meedoen. Zonder dat je het merkt, bescherm je je ogen en houd je je zicht helder, gewoon door af en toe je oogleden te sluiten.
Per minuut knipper je gemiddeld tien tot twintig keer. Dat lijkt misschien veel, maar de meeste knippers duren maar een fractie van een seconde. Je merkt het dus nauwelijks, terwijl het effect groot is.
De belangrijkste functies van knipperen
Je ogen vochtig houden
De eerste en misschien wel belangrijkste reden om te knipperen, is het verdelen van traanvocht over het oogoppervlak. Elke keer dat je knippert, strijkt je ooglid als een soort ruitenwisser over je oog. Zo wordt er een dun laagje tranen verspreid dat je hoornvlies beschermt en uitdroging voorkomt. Zonder dit laagje zou je oog snel droog, branderig en wazig aanvoelen.
Je ogen schoonmaken
In de lucht zweven stofdeeltjes, pollen en andere kleine vuildeeltjes. Een deel hiervan komt op je ogen terecht. Door te knipperen, worden deze deeltjes naar de ooghoeken geduwd, waar ze makkelijker kunnen worden afgevoerd. Het traanvocht helpt bovendien om bacteriën en virussen weg te spoelen, waardoor je ogen minder snel geïrriteerd of ontstoken raken.
Bescherming tegen fel licht en gevaar
Knipperen is ook een reflex om je ogen te beschermen. Bij plotseling fel licht, een harde windvlaag of wanneer er iets richting je gezicht beweegt, sluiten je oogleden automatisch. Hierdoor is je oog minder kwetsbaar voor beschadiging. Deze reflex werkt razendsnel en vaak al voordat je bewust doorhebt wat er gebeurt.
Een mini-pauze voor je hersenen
Knipperen heeft niet alleen met je ogen te maken, maar ook met je hersenen. Onderzoekers zien dat je brein tijdens een knippermoment een heel korte pauze neemt. Je sluit je ogen slechts een fractie van een seconde, maar dat is genoeg om heel even minder prikkels binnen te laten. Zo kan knipperen helpen om je concentratie op peil te houden tijdens lezen of beeldschermwerk.
Wat gebeurt er als je te weinig knippert
Beeldschermen en een lage knipperfrequentie
Als je naar een scherm kijkt, bijvoorbeeld van je telefoon, laptop of televisie, ga je automatisch minder knipperen. Je bent zo gefocust dat je ogen langer open blijven dan prettig is. Het gevolg is dat het traanlaagje op je ogen sneller verdampt. Hierdoor kun je last krijgen van droge, branderige of vermoeide ogen en soms zelfs hoofdpijn.
Klachten bij een tekort aan traanvocht
Wanneer je structureel te weinig knippert, kan je hoornvlies geïrriteerd raken. Je ogen kunnen dan rood worden, prikken of een zandkorrelachtig gevoel geven. Sommige mensen gaan juist meer tranen als reactie op die droogte, wat verwarrend kan zijn. Toch is de kwaliteit van het traanvocht dan vaak niet goed genoeg om je ogen echt comfortabel te houden.
Hoe kun je je ogen helpen
Eenvoudige gewoontes voor elke dag
Gelukkig kun je veel zelf doen om je ogen te ontlasten. Probeer tijdens beeldschermwerk bewust wat vaker te knipperen, ook al voelt dat in het begin een beetje onnatuurlijk. Kijk regelmatig even weg van je scherm, bijvoorbeeld naar iets in de verte. Dat geeft je ogen rust en stimuleert automatisch meer knipperbewegingen. Zit je in een erg droge ruimte, dan kan een luchtbevochtiger of simpelweg een raam op een kier ook al verschil maken.
Door je bewust te worden van zoiets alledaags als knipperen, begrijp je beter hoe je lichaam zichzelf beschermt. Een simpele reflex blijkt een slimme manier om je zicht helder, comfortabel en gezond te houden.
