Wat gebeurt er eigenlijk als je gaapt?
Iedereen doet het elke dag: gapen. Soms omdat je moe bent, soms omdat je je verveelt en soms zomaar uit het niets. Maar wat gebeurt er nu precies in je lichaam als je gaapt? Tijdens een gaap opent je mond zich wijd, adem je diep in en span je kort verschillende spieren in je gezicht en hals aan. Daarna adem je rustig uit en voel je vaak een klein moment van ontspanning.
Wetenschappers denken dat gapen helpt om je hersenen beter te laten werken. Door de diepe inademing stroomt er extra zuurstofrijk bloed door je lichaam. Tegelijk kan de luchtstroom helpen om de temperatuur in je hoofd iets te reguleren. Je zou kunnen zeggen dat een gaap je hersenen even een korte reset geeft.
Waarom is gapen zo besmettelijk?
De rol van spiegelneuronen
Het opvallendste aan gapen is misschien wel dat je zelf moet gapen als je iemand anders ziet gapen. Zelfs alleen al lezen over gapen kan het triggeren. Een mogelijke verklaring ligt bij zogenaamde spiegelneuronen. Dit zijn hersencellen die actief worden als je iemand anders een handeling ziet uitvoeren. Je hersenen spiegelen als het ware wat je ziet.
Zie jij iemand gapen, dan worden in jouw hersenen gebieden actief die ook actief zijn als je zelf gaapt. Daardoor neemt de kans toe dat jij direct daarna ook gaapt. Dit gebeurt vaak zonder dat je het doorhebt. Je hoeft niet eens bewust op te letten; een gaap in je ooghoek kan al genoeg zijn.
Besmettelijk gapen en verbondenheid
Er is nog een interessant idee over besmettelijk gapen: het zou iets te maken hebben met verbondenheid tussen mensen. Uit sommige onderzoeken blijkt dat mensen sneller meelachen of meegaap met familie, vrienden of collega’s met wie ze zich verbonden voelen, dan met vreemden. Gapen zou zo een klein signaal zijn dat je onbewust op elkaar afstemt.
Hoewel wetenschappers nog geen definitief antwoord hebben, past dit in een breder beeld. Mensen zijn sociale wezens. Veel van wat we doen, stemmen we automatisch op anderen af, zoals lichaamshouding, toonhoogte van onze stem en gezichtsuitdrukkingen. Gapen lijkt gewoon in dat rijtje thuis te horen.
Heeft vaak gapen iets met je gezondheid te maken?
Wanneer is veel gapen normaal?
Veel gapen hoeft niet meteen iets te betekenen. Ben je moe, slaap je te weinig of verveel je je, dan is het logisch dat je vaker gaapt. Ook bij concentratie, zoals tijdens autorijden of een lange vergadering, kun je ineens een gaapbui krijgen. Je hersenen vragen dan eigenlijk om een korte oppepper.
Wanneer moet je opletten?
Toch kan extreem veel gapen soms een signaal zijn dat er iets speelt. Denk bijvoorbeeld aan langdurig slaaptekort, stress of een onregelmatig slaapritme. In zeldzame gevallen kan overmatig gapen samenhangen met bepaalde medicijnen of medische aandoeningen. Merk je dat je bijna de hele dag door gaapt, terwijl je voldoende slaapt en je verder goed voelt, dan kan het zinvol zijn om dit eens met een huisarts te bespreken.
Voor de meeste mensen blijft gapen vooral een alledaags, soms irritant, maar fascinerend verschijnsel. De volgende keer dat je iemand ziet gapen en je moet zelf ook, weet je dat je hersenen gewoon meedoen met een eeuwenoud menselijk patroon.
