Onderwijs is een fundamenteel recht. Het is natuurlijk een essentiële pijler voor de ontwikkeling van kinderen, maar ook voor de bredere samenleving. In de Gazastrook is het recht op onderwijs zwaar onder druk komen te staan door de grootschalige vernietiging van onderwijsinfrastructuur. Volgens recente gegevens van UNICEF is 85% van alle schoolgebouwen in Gaza beschadigd of volledig verwoest, terwijl zelfs alle universiteiten in deze regio zijn vernietigd.
Het gaat daarbij niet alleen om zogeheten collateral damage, want bijvoorbeeld de Islamitische Universiteit van Gaza werd op 11 oktober 2024 moedwillig opgeblazen. In de vakliteratuur spreekt men van scholasticide, het moedwillig vernietigen van academische instellingen. Volgens de ene partij is dit een onderdeel van genocidale intenties en volgens de andere partij gaat het louter om de vernietiging van Hamas-bolwerken. Men hoeft echter geen partij te kiezen in deze discussie om te begrijpen dat dit alles verregaande gevolgen heeft voor kinderen, studenten, docenten en de samenleving als geheel.
Gevolgen voor kinderen
De vernietiging van scholen in Gaza betekent dat honderdduizenden kinderen geen toegang meer hebben tot onderwijs. Zonder een veilige leeromgeving verliezen zij niet alleen de kans om noodzakelijke kennis en vaardigheden te verwerven, maar worden ze ook beroofd van een cruciale structuur in hun dagelijkse leven. De school biedt kinderen namelijk stabiliteit en bescherming. Dat is overal het geval, maar nog meer in conflictgebieden waar onzekerheid en gevaar overheersen. Het wegvallen van onderwijs vergroot de psychologische last van kinderen en draagt bij aan gevoelens van wanhoop en isolatie.
Daarnaast heeft het gebrek aan onderwijs directe gevolgen voor de cognitieve en sociale ontwikkeling van kinderen. Zonder toegang tot scholing lopen zij een verhoogd risico op analfabetisme en achterblijvende intellectuele groei. Dit belemmert hun toekomstige kansen op werk en zelfontplooiing, waardoor ze kwetsbaarder worden voor armoede en uitbuiting. Het ontbreken van onderwijsinfrastructuur maakt het moeilijk om de leerachterstand in te halen, waardoor de impact van de huidige situatie nog jaren voelbaar zal zijn. Kinderen zijn namelijk de burgers van de toekomst. Experts zijn het er dan ook over eens: help de kinderen, help de scholen en help Gaza op deze manier ook op de langere termijn verder.
Effecten op de bredere samenleving
De vernietiging van universiteiten en scholen heeft niet alleen gevolgen voor individuele kinderen, maar ook voor de gehele Palestijnse samenleving. Onderwijs speelt een sleutelrol in de sociale en economische ontwikkeling van een bevolking. Universiteiten zijn centra van kennis, innovatie, cultuur en maatschappelijk debat. Hun vernietiging betekent een verzwakking van de intellectuele en professionele capaciteit van Gaza. Dit belemmert niet alleen de huidige generatie studenten, maar heeft ook gevolgen voor toekomstige generaties die afhankelijk zijn van goed opgeleide professionals.
Bovendien draagt de vernietiging van onderwijsinstellingen bij aan de ontwrichting van de lokale, zwakke en reeds kwetsbare economie. Docenten en onderwijspersoneel verliezen hun werk en zonder opgeleide jongeren ontbreekt het de arbeidsmarkt aan geschoolde werkkrachten. Dit ondermijnt de mogelijkheid om de economie van Gaza te herstellen en verder te ontwikkelen. Een generatie zonder degelijke opleiding heeft beperkte kansen om bij te dragen aan de wederopbouw van de samenleving. En dit terwijl de samenleving door het conflict geheel ontwricht is en juist behoefte heeft aan vakkundige mensen.
Belang van steun aan onderwijs
UNICEF en andere hulporganisaties zetten zich in om, ondanks de massale vernietiging van infrastructuur, het onderwijs in Gaza te blijven ondersteunen. Dit gebeurt onder andere door het opzetten van wat men «tijdelijke leerruimtes» noemt. In de praktijk zijn dat heel geïmproviseerde leeromgevingen, vaak te midden van een tentenkamp. Ideale leeromstandigheden zijn het dus zeker niet. Er is geen officieel curriculum, maar men levert wel lesmateriaal aan en werkt daarbij samen met de gemeenschap. Belangrijk om te benadrukken: deze aanpak bereikt slechts een klein deel van de bevolking. Bij VRT News heeft men het over ongeveer tien procent van de kinderbevolking. Het blijft dus belangrijk om de fysieke infrastructuur te herstellen om zo een volwaardig onderwijssysteem in stand te houden.
