Wat is kippenvel eigenlijk
Kippenvel ken je vast: kleine bobbeltjes op je huid, vaak als je het koud hebt of bij een spannend moment in een film. Het lijkt iets kleins, maar er gebeurt best veel in je lichaam op zo’n moment. Kippenvel is een overblijfsel uit de evolutie en heeft vroeger een belangrijke functie gehad.
Op je huid zitten overal haartjes, zelfs als je die bijna niet ziet. Aan elk haartje zit een minuscuul spiertje vast. Als dat spiertje samentrekt, gaat het haartje rechtop staan en ontstaat er een klein bultje in je huid. Dat zien we als kippenvel.
Hoe ontstaat kippenvel in je lichaam
De rol van je zenuwstelsel
Kippenvel wordt aangestuurd door je autonome zenuwstelsel. Dat is het deel van je zenuwstelsel dat dingen regelt waar je niet bewust over nadenkt, zoals je hartslag en je ademhaling. Wanneer je lichaam een bepaalde prikkel krijgt, stuurt dit zenuwstelsel een signaal naar de spiertjes in je huid.
Dat signaal loopt via zogenaamde sympathische zenuwen. Die zorgen ervoor dat de spiertjes bij de haarzakjes in één keer samentrekken. Omdat dat op veel plekken tegelijk gebeurt, zie je direct het typische patroon van kleine bultjes.
Hormonen en emoties
Bij sterke emoties speelt het hormoon adrenaline een grote rol. Als je schrikt, ontroerd bent of erg opgaat in muziek, komt er extra adrenaline vrij. Dit hormoon zet je lichaam in een soort paraatstand. Een van de effecten is dat de spiertjes bij je haarzakjes geactiveerd kunnen worden, met kippenvel als zichtbaar gevolg.
Waarom hebben we kippenvel bij kou
Bij dieren met een dikke vacht helpt kippenvel om warm te blijven. Als de haartjes overeind gaan staan, ontstaat er een isolerend laagje lucht tussen de haren en de huid. Dat houdt warmte beter vast. Bij mensen werkt dat principe nog maar beperkt, omdat we relatief weinig en dunne haren hebben.
Toch reageert ons lichaam nog steeds op kou met dezelfde oude truc. Temperatuursensoren in je huid merken dat het kouder wordt en sturen een signaal naar je zenuwstelsel. Dat zorgt er niet alleen voor dat je kippenvel krijgt, maar ook dat je bloedvaten in de huid iets nauwer worden, zodat je minder warmte verliest.
Waarom kippenvel door muziek of een spannend moment
Kippenvel bij muziek, een mooie speech of een spannende filmscène heeft weinig met temperatuur te maken. In dat geval speelt emotie de hoofdrol. Je hersenen herkennen iets als bijzonder intens: een onverwachte wending in een liedje, een krachtige filmquote of een moment van ontroering.
Die emotie activeert hetzelfde systeem als bij schrik of gevaar. Je lichaam doet alsof het zich moet voorbereiden op actie. Hartslag en ademhaling kunnen veranderen, en tegelijkertijd kunnen de haartjes op je armen en nek overeind gaan staan. Zo wordt kippenvel een soort lichamelijke reactie op innerlijke beleving.
Is kippenvel nuttig of gewoon een restje uit het verleden
Strikt genomen hebben we kippenvel niet meer echt nodig voor overleving. We hebben kleding, verwarming en dekens om ons warm te houden. Toch laat kippenvel zien dat ons lichaam nog steeds gebruikmaakt van oude mechanismen die ooit heel nuttig waren.
Bij dieren kan rechtopstaande vacht hen groter en dreigender laten lijken voor vijanden. Bij mensen valt dat effect bijna niet op, maar de reflex is gebleven. Kippenvel is dus vooral een klein venster naar onze evolutionaire geschiedenis en een zichtbaar signaal dat je lichaam en emoties nauw met elkaar verbonden zijn.
